Η μελέτη HELIAD (Hellenic Longitudinal Investigation of Aging and Diet)
29.9.2020
Η μελέτη HELIAD είναι η πρώτη, μεγάλης κλίμακας, επιδημιολογική μελέτη που στοχεύει στην εκτίμηση επιδημιολογικών δεδομένων για την Άνοια, την Ήπια Νοητική Έκπτωση και άλλες νευροψυχιατρικές διαταραχές σχετιζόμενες με την τρίτη ηλικία. Επιπλέον στόχος της HELIAD είναι η διερεύνηση πιθανών προστατευτικών παραγόντων αλλά και παραγόντων κινδύνου, μεταξύ των οποίων και της διατροφής, για τη νόσο Alzheimer και συνοδές νευρολογικές παθήσεις. Η HELIAD διενεργείται στο Δήμο Λαρισαίων και στο Δήμο Αμαρουσίου και έχουν πάρει μέρος περίπου 2000 άτομα άνω των 65 ετών. Οι συμμετέχοντες έχουν εξεταστεί από νευρολόγους, νευροψυχολόγους και άλλους επαγγελματίες υγείας και θα παρακολουθούνται κάθε τρία χρόνια.
Για τη μελέτη αυτή συνεργάζονται πολλοί φορείς με τους κύριους ερευνητές να είναι οι παρακάτω:
- Νίκος Σκαρμέας, Καθηγητής Νευρολογίας, Αιγινήτειο Νοσοκομείο, ΕΚΠΑ
- Παρασκευή Σακκά, Νευρολόγος – Ψυχίατρος, Πρόεδρος Εταιρείας Alzheimer Αθηνών και Πρόεδρος του Εθνικού Παρατηρητηρίου για την Άνοια – νόσο Alzheimer
- Μαρία Γιαννακούλια, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Διατροφής και Διαιτητικής Συμπεριφοράς, Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο
- Μαρία-Ελένη Κοσμίδου, Καθηγήτρια Πειραματικής και Γνωστικής Ψυχολογίας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης
- Ευθύμιος Δαρδιώτης, Αναπληρωτής Καθηγητής Νευρολογίας, Σχολή Επιστημών Υγείας, Τμήμα Ιατρικής, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας
- Γεώργιος Χατζηγεωργίου, Καθηγητής Νευρολογίας, Ιατρική Σχολή, Πανεπιστήμιο Κύπρου
Μέχρι στιγμής έχουν δημοσιευθεί πολλές μελέτες από τα δεδομένα της HELIAD. Ως προς την επιδημιολογία της Άνοιας, φαίνεται ότι στην Ελλάδα περίπου το 5% των ατόμων άνω των 65 ετών πάσχει από Άνοια, ενώ το 13% αντιμετωπίζει Ήπια Νοητική Έκπτωση. Επιπλέον σημαντικές μελέτες έχουν γίνει για τη διερεύνηση της διατροφής, του ύπνου και άλλων παραγόντων του τρόπου ζωής στην εμφάνιση προβλημάτων μνήμης.
Παρακάτω βλέπετε τις δημοσιεύσεις της HELIAD.
- Anastasiou CA, Yannakoulia M, Kosmidis
MH, Dardiotis E, Hadjigeorgiou GM, Sakka P, Arampatzi X, Bougea A, Labropoulos
I, Scarmeas N. Mediterranean diet and cognitive health: Initial results from
the Hellenic Longitudinal Investigation of Ageing and Diet. PLoS One. 2017 Aug
1;12(8):e0182048. doi: 10.1371/journal.pone.0182048. PMID: 28763509; PMCID:
PMC5538737.
- Katsas K, Mamalaki E, Kontogianni MD,
Anastasiou CA, Kosmidis MH, Varlamis I, Hadjigeorgiou GM, Dardiotis E, Sakka P,
Scarmeas N, Yannakoulia M. Malnutrition in older adults: Correlations with
social, diet-related, and neuropsychological factors. Nutrition. 2020
Mar;71:110640. doi: 10.1016/j.nut.2019.110640. Epub 2019 Nov 9. PMID: 31812000.
- Ntanasi E, Yannakoulia M, Kosmidis MH,
Anastasiou CA, Dardiotis E, Hadjigeorgiou G, Sakka P, Scarmeas N. Adherence to
Mediterranean Diet and Frailty. J Am Med Dir Assoc. 2018 Apr;19(4):315-322.e2.
doi: 10.1016/j.jamda.2017.11.005. Epub 2017 Dec 27. PMID: 29289542.
- Maraki MI, Yannakoulia M, Stamelou M,
Stefanis L, Xiromerisiou G, Kosmidis MH, Dardiotis E, Hadjigeorgiou GM, Sakka
P, Anastasiou CA, Simopoulou E, Scarmeas N. Mediterranean diet adherence is
related to reduced probability of prodromal Parkinson’s disease. Mov Disord.
2019 Jan;34(1):48-57. doi: 10.1002/mds.27489. Epub 2018 Oct 10. PMID: 30306634.
- Anastasiou CA, Yannakoulia M,
Kontogianni MD, Kosmidis MH, Mamalaki E, Dardiotis E, Hadjigeorgiou G, Sakka P,
Tsapanou A, Lykou A, Scarmeas N. Mediterranean Lifestyle in Relation to
Cognitive Health: Results from the HELIAD Study. Nutrients. 2018 Oct
20;10(10):1557. doi: 10.3390/nu10101557. PMID: 30347812; PMCID: PMC6213445.
- Tsapanou A, Vlachos GS, Cosentino S, Gu
Y, Manly JJ, Brickman AM, Schupf N, Zimmerman ME, Yannakoulia M, Kosmidis MH,
Dardiotis E, Hadjigeorgiou G, Sakka P, Stern Y, Scarmeas N, Mayeux R. Sleep and
subjective cognitive decline in cognitively healthy elderly: Results from two
cohorts. J Sleep Res. 2019 Oct;28(5):e12759. doi: 10.1111/jsr.12759. Epub 2018
Sep 25. PMID: 30251362; PMCID: PMC6688963.
- Maraki MI, Stefanis L, Yannakoulia M,
Kosmidis MH, Xiromerisiou G, Dardiotis E, Hadjigeorgiou GM, Sakka P, Scarmeas
N, Stamelou M. Motor function and the probability of prodromal Parkinson’s
disease in older adults. Mov Disord. 2019 Sep;34(9):1345-1353. doi:
10.1002/mds.27792. Epub 2019 Jul 17. PMID: 31314148.
- Kalligerou F, Fieo R, Paraskevas GP,
Zalonis I, Kosmidis MH, Yannakoulia M, Ntanasi E, Dardiotis E, Hadjigeorgiou G,
Sakka P, Scarmeas N. Assessing functional status using the IADL-extended scale:
results from the HELIAD study. Int Psychogeriatr. 2019 Sep 10:1-9. doi:
10.1017/S1041610219001091. Epub ahead of print. PMID: 31502533.
- Mourtzi N, Ntanasi E, Yannakoulia M,
Kosmidis M, Anastasiou C, Dardiotis E, Hadjigeorgiou G, Sakka P, Scarmeas N.
Apolipoprotein ε4 allele is
associated with frailty syndrome: results from the hellenic longitudinal
investigation of ageing and diet study. Age Ageing. 2019 Nov 1;48(6):917-921.
doi: 10.1093/ageing/afz098. PMID: 31504089.
- Tsapanou A, Gu Y, O’Shea DM, Yannakoulia
M, Kosmidis M, Dardiotis E, Hadjigeorgiou G, Sakka P, Stern Y, Scarmeas N.
Sleep quality and duration in relation to memory in the elderly: Initial
results from the Hellenic Longitudinal Investigation of Aging and Diet.
Neurobiol Learn Mem. 2017 May;141:217-225. doi: 10.1016/j.nlm.2017.04.011. Epub
2017 Apr 26. PMID: 28455107.
- Mamalaki E, Anastasiou CA, Kosmidis MH,
Dardiotis E, Hadjigeorgiou GM, Sakka P, Scarmeas N, Yannakoulia M. Social life
characteristics in relation to adherence to the Mediterranean diet in older
adults: findings from the Hellenic Longitudinal Investigation of Aging and Diet
(HELIAD) study. Public Health Nutr. 2020 Feb;23(3):439-445. doi:
10.1017/S1368980019002350. Epub 2019 Aug 23. PMID: 31439074.
- Kosmidis MH, Vlachos GS, Anastasiou CA,
Yannakoulia M, Dardiotis E, Hadjigeorgiou G, Sakka P, Ntanasi E, Scarmeas N.
Dementia Prevalence in Greece: The Hellenic Longitudinal Investigation of Aging
and Diet (HELIAD). Alzheimer Dis Assoc Disord. 2018 Jul-Sep;32(3):232-239. doi:
10.1097/WAD.0000000000000249. PMID: 29528855.
- Ntanasi E, Yannakoulia M, Mourtzi N,
Vlachos GS, Kosmidis MH, Anastasiou CA, Dardiotis E, Hadjigeorgiou G, Megalou
M, Sakka P, Scarmeas N. Prevalence and Risk Factors of Frailty in a
Community-Dwelling Population: The HELIAD Study. J Aging Health. 2020
Jan-Feb;32(1):14-24. doi: 10.1177/0898264318801735. Epub 2018 Sep 22. PMID:
30246620.
- Kalligerou F, Fieo R, Paraskevas GP,
Zalonis I, Kosmidis MH, Yannakoulia M, Ntanasi E, Dardiotis E, Hadjigeorgiou G,
Sakka P, Scarmeas N. Assessing functional status using the IADL-extended scale:
results from the HELIAD study – ERRATUM. Int Psychogeriatr. 2020 Apr;32(4):541.
doi: 10.1017/S1041610219001558. Epub 2019 Oct 23. PMID: 31640835.
- Ntanasi E, Scarmeas N, Mamalaki E,
Kosmidis MH, Anastasiou CA, Dardiotis E, Hadjigeorgiou G, Megalou M, Voskou P,
Sakka P, Yannakoulia M. Food Consumption and Frailty Syndrome: Results From the
Hellenic Longitudinal Investigation of Aging and Diet Study. J Am Med Dir
Assoc. 2019 May;20(5):640-642. doi: 10.1016/j.jamda.2018.12.015. Epub 2019 Feb
7. PMID: 30745176.
- Mamalaki E, Anastasiou CA, Ntanasi E,
Tsapanou A, Kosmidis MH, Dardiotis E, Hadjigeorgiou GM, Sakka P, Scarmeas N,
Yannakoulia M. Associations between the mediterranean diet and sleep in older
adults: Results from the hellenic longitudinal investigation of aging and diet
study. Geriatr Gerontol Int. 2018 Nov;18(11):1543-1548. doi: 10.1111/ggi.13521.
Epub 2018 Sep 5. PMID: 30187649.
- Vlachos GS, Cosentino S, Kosmidis MH,
Anastasiou CA, Yannakoulia M, Dardiotis E, Hadjigeorgiou G, Sakka P, Ntanasi E,
Scarmeas N. Prevalence and determinants of subjective cognitive decline in a
representative Greek elderly population. Int J Geriatr Psychiatry. 2019
Jun;34(6):846-854. doi: 10.1002/gps.5073. Epub 2019 Mar 22. PMID: 30714214.
- Bougea A, Maraki MI, Yannakoulia M,
Stamelou M, Xiromerisiou G, Kosmidis MH, Ntanasi E, Dardiotis E, Hadjigeorgiou
GM, Sakka P, Anastasiou CA, Stefanis L, Scarmeas N. Higher probability of
prodromal Parkinson disease is related to lower cognitive performance.
Neurology. 2019 May 7;92(19):e2261-e2272. doi: 10.1212/WNL.0000000000007453.
Epub 2019 Apr 3. PMID: 30944240.
- Mamalaki E, Tsapanou A, Anastasiou CA,
Kosmidis MH, Dardiotis E, Hadjigeorgiou GM, Sakka P, Scarmeas N, Yannakoulia M.
Associations between sleep and obesity indices in older adults: results from
the HELIAD study. Aging Clin Exp Res. 2019 Nov;31(11):1645-1650. doi:
10.1007/s40520-018-01113-2. Epub 2019 Jan 9. PMID: 30628048.
- Margioti E, Kosmidis MH, Yannakoulia M,
Dardiotis E, Hadjigeorgiou G, Sakka P, Ntanasi E, Vlachos GS, Scarmeas N.
Exploring the association between subjective cognitive decline and frailty: the
Hellenic Longitudinal Investigation of Aging and Diet Study (HELIAD). Aging
Ment Health. 2020 Jan;24(1):137-147. doi: 10.1080/13607863.2018.1525604. Epub
2019 Jan 9. PMID: 30621435.
- Vlachos GS, Kosmidis MH, Yannakoulia M,
Dardiotis E, Hadjigeorgiou G, Sakka P, Ntanasi E, Stefanis L, Scarmeas N.
Prevalence of Mild Cognitive Impairment in the Elderly Population in Greece:
Results From the HELIAD Study. Alzheimer Dis Assoc Disord. 2020
Apr-Jun;34(2):156-162. doi: 10.1097/WAD.0000000000000361. PMID: 31913961.
- Tsapanou A, Gu Y, O’Shea DM, Yannakoulia
M, Kosmidis MH, Dardiotis E, Hadjigeorgiou G, Sakka P, Stern Y, Scarmeas N.
Dataset on the associations between sleep quality/duration and cognitive
performance in cognitively healthy older adults. Data Brief. 2017 Sep
1;14:720-723. doi: 10.1016/j.dib.2017.08.028. PMID: 28932777; PMCID:
PMC5596325.
- Giagkou N, Maraki MI, Yannakoulia M,
Kosmidis MH, Dardiotis E, Hadjigeorgiou GM, Sakka P, Ntanasi E, Anastasiou CA,
Xiromerisiou G, Stefanis L, Scarmeas N, Stamelou M. A Prospective Validation of
the Updated Movement Disorders Society Research Criteria for Prodromal
Parkinson’s Disease. Mov Disord. 2020 Jun 22. doi: 10.1002/mds.28145. Epub
ahead of print. PMID: 32567751.
- Ntanasi
E, Maraki M, Yannakoulia M, Stamelou M, Xiromerisiou G, Kosmidis MH, Dardiotis
E, Hadjigeorgiou G, Sakka P, Gargalionis AN, Patas K, Chatzipanagiotou S,
Charisis S, Stefanis L, Scarmeas N. Frailty and prodromal Parkinson’s disease:
Results from the HELIAD study. J Gerontol A Biol Sci Med Sci. 2020 Aug
6:glaa191. doi: 10.1093/gerona/glaa191. Epub ahead of print. PMID:
32761172.