Φαρμακευτικές θεραπείες της άνοιας και της νόσου Alzheimer
Ριζική θεραπεία της νόσου Alzheimer και των άλλων μορφών άνοιας δεν υπάρχει! Οι υπάρχουσες φαρμακευτικές θεραπείες ελέγχουν εν μέρει τα συμπτώματα, όμως η νευροεκφυλιστική διεργασία στον εγκέφαλο των ασθενών δεν ανακόπτεται και ύπουλα εξακολουθεί τη φυσική εξέλιξή της.
Η αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση της νόσου Alzheimer έχει μέχρι σήμερα επιτευχθεί με φαρμακολογικούς παράγοντες που αυξάνουν τη χολινεργική νευρομεταβίβαση, τους αναστολείς χολινεστερασών (δονεπεζίλη, ριβαστιγμίνη, γκαλανταμίνη) και χρησιμοποιούνται ευρύτατα στην καθημερινή κλινική πράξη από ετών για τη θεραπεία της νόσου Alzheimer αλλά και άλλων μορφών άνοιας. Οι αναστολείς χολινεστερασών αποτελούν συμπτωματικές θεραπείες με επίσημη ένδειξη την ήπια ως μέτρια νόσο Alzheimer και επιτρέπουν στα άτομα με άνοια να παραμείνουν λειτουργικοί για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, να διατηρούν κοινωνικές δεξιότητες και να απολαμβάνουν καλή ποιότητα ζωής μαζί με την οικογένειά τους, ιδίως εάν χορηγηθούν από τα αρχικά στάδια. Επιπλέον χρησιμοποιείται ευρέως και η μεμαντίνη για τα προχωρημένα στάδια της άνοιας.
Τα τελευταία χρόνια κυκλοφορούν στην αγορά διατροφικά παρασκεύασμα όπως το Souvenaid και το Vivimind που βοηθούν τη μνήμη ατόμων που βρίσκονται στο ήπιο στάδιο της άνοιας.
Σήμερα με τις προόδους της Μοριακής Βιολογίας, οι ερευνητές έχουν ανακαλύψει αρκετά προδιαθεσικά γονίδια και έχουν περισσότερες και ακριβέστερες γνώσεις για τα αίτια της νόσου Alzheimer. Μηχανισμοί όπως η φλεγμονή, το οξειδωτικό stress, η μεταφορά πρωτεϊνών εντός των νευρώνων και ο μεταβολισμός χοληστερόλης εμπλέκονται στην παθογένεια της και αποτελούν στόχους για νέες φαρμακολογικές παρεμβάσεις. Πάνω από 100 νέα φάρμακα για την άνοια βρίσκονται σε στάδια κλινικών δοκιμών αυτή τη στιγμή.
Οι φαρμακευτικές θεραπείες έχουν καλύτερα αποτελέσματα, όταν συνδυάζονται με μη φαρμακευτικές θεραπείες-προγράμματα νοητικής ενδυνάμωσης, καθώς η πλαστικότητα του εγκεφάλου διατηρείται μέχρι τα τελικά στάδια της άνοιας
Από το 2021 έχουμε στη διάθεσή μας τα μονοκλωνικά αντισώματα κατά του β-αμυλοειδούς για τη θεραπεία της νόσου Alzheimer. Το μονοκλονικό αντίσωμα lecanemab εγκρίθηκε από τον Αμερικανικό Οργανισμό Φαρμάκων – FDA τον Ιούνιο του 2023 για την αντιμετώπιση της ήπιας νοητικής διαταραχής και της ήπιας άνοιας που οφείλονται στη νόσο Alzheimer και αναμένεται η έγκρισή του από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων – ΕΜΑ εντός του 2024. Το lecanemab προκαλεί σημαντική μείωση του φορτίου των αμυλοειδικών πλακών στον εγκέφαλο, με συνέπεια την επιβράδυνση της κλινικής επιδείνωσης της νόσου. Αποτελεί την πρώτη αιτιολογική θεραπεία για την νόσο Alzheimer. Το lecanemab, χρησιμοποιείται ήδη στις ΗΠΑ, χορηγείται δύο φορές το μήνα ενδοφλεβίως και η χρήση του απαιτεί την αυστηρή τήρηση πρωτοκόλλου παρακολούθησης και διαχείρησης ανεπιθύμητων ενεργειών, όπως τα ARIA (ακτινολογικές διαταραχές σχετιζόμενες με το αμυλοειδές).
Το δεύτερο μονοκλωνικό αντίσωμα κατά του β-αμυλοειδούς είναι το donanemab που εμφανίζει μεγαλύτερο κλινικό όφελος και αναμένεται να εγκριθεί στις ΗΠΑ τους επόμενους μήνες. Το κόστος των θεραπειών αυτών είναι αρκετά υψηλό! Εν τούτοις αποτελούν τις πρώτες αιτιολογικές θεραπείες για τη νόσο Alzheimer και, παρά τους περιορισμούς, θεωρούνται ένα μεγάλο βήμα προόδου!